كێن ئەوانەی فیكریی توندڕەوی ئایینی بڵاودەكەنەوە؟

لە پشتی هەر گوتارێكی توندڕەوی ئایینی، یان بانگخوازێكی ئیسلامی، ئامانجێكی سیاسی دیاریكراو هەیە، دەخوازێت لە رێی بەكارهێنانی ئایین و ترادیسیۆنەكانی، چنگ لە كورسیی دەسەڵات گیر بكات، هاوكات بۆ ئەمەش یەكەم هەنگاو كاركردنە لەسەر دەروونی خەڵكیی سادە، ئەوانەی بە سادەیی لە ئایین تێگەیشتوون و هەر گوتارێكی توندڕەویش لە لایەن مەلایەكەوە، یان بانگخوازێكی ئیسلامی سیاسییەوە، دەتوانێت بە ئاسانی دەستەمۆی بكات بۆ مەرامی تایبەت، بەوپێیەی ئایین لە كۆمەڵگە موسڵمانییەكاندا پێگەی دیاریكراوی پێدراوە و ئەو كارەكتەرانەشی كە هەڵگری فیكری توندڕەوین، واتە توندڕەوی ئایینی لە كۆمەڵگە موسڵمانییەكان بڵاودەكەنەوە، هیچ باكیان بەوە نییە، بەهۆی گوتار و بڵاوكردنەوەی بیری توندڕەوی ئایینییەوە كۆمەڵگە دووچاری چ كارەساتێكی وێرانكەر دەبێت، ئەسڵەن ئەوان دەخوازن كۆمەڵگە بخەنە ناو تەنگەژەی جۆراوجۆرەوە بۆ ئەوەی خەونی خۆیان لە رێی ئەو تەنگەژانەوە بەدی بهێنن، كە دیارترینیان گەیشتنە بە دەسەڵات.

بە دیقەتدان لە پڕۆژەی بەكارهێنانی ئایین لە لایەن گرووپ و حیزب و كەسایەتیی ئیسلامی سیاسی لە باشووری كوردستان، دەبینین ئامانجێكی روون هەیە، ئەویش خەونی گەیشتنە بە كورسی دەسەڵات و ئەو گرووپانەش بە هەموو شێوەیەك  و لە چەندین كەناڵی جیاوازیشەوە، هەر لە رێی رادیۆ و رۆژنامە و سۆشیاڵ میدیا و شاشە و مزگەوت و تەنانەت ناو تاكسی و شوێنە گشتییەكانەوە، خەریكی بڵاوكردنەوەی فیكری توندڕەوی ئایینین، بۆ ئەوەی فەزایەكی تەنگەژاوی دروست بكەن بە ئامانجی گەیشتن بە كورسی دەسەڵات، چونكە ئەوان خەونی گەیشتن بە دەسەڵات لە تەنگەژەدا دەبیننەوە، هەر بۆیەش دەچنە ئەو شوێنانەی تەنگەژەی تێدایە، یان تەنگەژەی لێ دروستدەكەن، ئەو ئامانجەش سیاسییە و  حیزبی ئیسلامیی بەپلەی سەرەكی كاری لەسەر دەكات، بە بەكارهێنانی مزگەوت بە پلەی یەكەم و دواتریش كەناڵەكانی دیكە، چونكە تا ئەم چركەساتەش مزگەوت لە كۆمەڵگە موسڵمانییەكان و كوردستان بەتایبەتی، پێگەی خۆی ماوە و بگرە زیاتریش دەبێت.

لە رابردوودا هەرێمی كوردستان چەندینجار دووچاری هەڕەشە و كردەی توندوتیژی و تیرۆریستی و توندڕەوی ئایینی بووەتەوە، بەوەی هەر لایەنەی ئیسلامی سیاسی و بانگخوازی سەر بە گرووپە ئیسلامییەكان، سەنگەریان لە دامەزراوەكانی هەرێمی كوردستان گرتووە، بۆ ئەوەی لە رێی فاكتەری جیاوازەوە دەسەڵات لاواز بكەن، بە هاندانی خەڵك لە رێی سۆزی ئایینییەوە، لە كاتێكدا زۆرینەی خەڵكی كوردستان بەشێوە كوردەوارییەكە، پابەندی ئایینن، ئەم شێوە كوردەوارییە قووڵ لە ئایین ناڕوانێت و كەمتر مەترسیی هەیە، بەڵام كاتێك گرووپە ئیسلامییە سیاسییەكان بۆ مەرامی تایبەتی خۆیان، دەست لە كاروباری ئایینی وەردەدەن و بۆ مەرامی سیاسی وەبەرهێنانی تێدا دەكەن، ئەوكات ئەنجامی پێچەوانەی لێدەكەوێتەوە و ئایینداری وەك هەڕەشەیەك بۆ سەر حكوومەت و دامەزراوەكانی بەكاردەهێندرێت، زۆرجار ئەو گرووپانە كافراندنی حكوومەتی هەرێمیش بە گوێی خەڵكیدا دەدەن، گوایە دژی ئایینە، لە كاتێكدا دەبینین هەر ئەو حكوومەتەیە زۆرترین رێژەی مزگەوت و شوێنگەی ئایینی دروستكردووە، كە بۆ ئێمەمانانێكی سێكۆلار، هەمیشە جێگەی رەخنە بووە، كەچی دەبینین ئەو هەوڵەی حكوومەت لە لایەن گرووپە ئیسلامییە سیاسییەكانەوە بە جۆرێكی دیكە مامەڵەی لە تەكدا دەكرێت و وێنایەكی ئەوتۆ دەدرێتە پاڵ حكوومەت و حیزبە نەتەوەیی و بە گشتی غەیرە ئیسلامییەكان، گوایە سەرقاڵی بڵاوكردنەوەی فیكری بێدینین لەسەر ئاستی كۆمەڵگەدا، ئەمەش وەك ئاماژەی بۆ كرا، تەنیا بۆ چەواشەكردنی سۆزی خەڵكە دیندارە كوردەوارییەكەیە، كە ئایین لایان هێڵی سوورە.

ئەو گرووپە ئیسلامییانە، لە رێی كەناڵی مزگەوت و جۆرەكانی دیكەوە، لە بری ئەوەی كولتووری ئاشتیخوازی و پێكەوەژیان بڵاوبكەنەوە، بەپێچەوانەوە ئایین بۆ فیكری توندوتیژی بەكاردێنن، لە وتارەكەی سەرۆكوەزیرانی كوردستان، نێچیرڤان بارزانی، كە لە كۆنگرەی یەكێتیی زانایانی ئیسلامی لە كوردستان پێشكەشیكرد، ئەو نیگەرانییە بەڕوونی دیار بوو، ئایین بۆ فیكری توندڕەوی لە لایەن ئەو گرووپانەوە بەكاردەهێندرێت، وتارەكەشی لەسەروبەندی هێرشكردنە سەر باڵەخانەی پارێزگەی هەولێر بوو، كە سێ گەنجی لە خشتەبراو هێرشیانكردە سەر باڵەخانەكە و دواتریش بە گوێرەی بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی هەولێر، لە ئۆپەراسیۆنێكدا هەر سێ گەنجەكە كوژران.

لێرەدا دەبینین سێ گەنج كە تەمەنیان لە نێوان 16 بۆ 18 ساڵان بوون، ئەوەی دیقەت لەم تەمەنانە بدات، دەزانێت ئەو گەنجانە بەكارهێندراون و مێشكیان شۆردراوەتەوە، چونكە بە گوتەی هەواڵەكان، لە كاتی هێرشەكەدا، بانگی ئەڵاهوئەكبەریان بەرزكردووەتەوە، ئەمەش وەك ئاماژەیەك بۆ تێوەگڵان لە گرووپی ئیسلامی توندڕەوی لێكدانەوەی بۆ دەكرێت، چونكە لە رابردووشدا ئەو چالاكییانەی گرووپە ئیسلامییە توندڕەوەكان پێی هەڵساون، لە زۆربەیاندا دەستەواژەی ئەلاهوئەكبەریان تێدا گوتراوەتەوە، كە لە چالاكییەكانی قاعیدە و داعش و بەرەی نووسرە و هاوشێوەكانی دیكەشیان هەمان دەستەواژە گوتراونەتەوە، لە كاتی ئەنجامدانی هەر كردەیەكی توندوتیژی، وەك خۆكوژی و تەقینەوە و سەربڕینی خەڵكی، بەتایبەتی گرووپەكانی قاعیدە و داعش.

دەتوانین بڵێین ئێستا هەرێمی كوردستان لەبەردەم مەترسیی فیكری توندڕەوی ئیسلامی سیاسیدایە، ئەو فیكرەی دواجار تەڕ و وشكی كۆمەڵگە بە یەكەوە دەسووتێنێت، وەك ئەوەی سەرۆكی حكوومەتیش كە ئێستا ئەو بەرپرسیارێتی سەرەكی هەرێمی كوردستانی لەسەرشانە، ئاماژەی بەو مەترسییە كرد، هاوكات پێویستە حكوومەتی هەرێمی كوردستانیش لە رێی بەرنامەی جۆراوجۆرەوە و بە پڕۆژەی ستراتیژییەوە، هەتا بە قەدەغەكردنی چالاكی ئیسلامی سیاسی بێت، یان لادانی ئەو وتارخوێنانەی كە هەست دەكرێت مزگەوت بەكاردێنن، رێگە لەو فیكرە توندڕەوییە بگرێت، لێرەدا دەكرێت خودی كارەكتەری مەلا لە بەرانبەر ئەو جۆرە مەلایانەش بەكاربهێندرێتەوە كە دەخوازن ئایین بۆ مەرامی سیاسی بەكاربهێنن، بەڕاستی كۆمەڵ

PM:01:32:04/08/2018

ئه‌م بابه‌ته 3186 جار خوێنراوه‌ته‌وه‌‌

هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی